Spor Yaralanmaları
Spor yaralanmaları, günlük yaşantımızda yaptığımız işler dışında, daha çok yarışma, hedef amaçlı ya da yaşamda daha sağlıklı olabilmek adına yapılan fiziki zorlamalar veya performanslar sırasında oluşur. Günümüzde spor yapan birey sayısında giderek artış yaşanmaktadır. Kimisi performans sporu yaparken, kimisi sadece yürüyüş yapmaktadır. Spor yapan insan sayısı arttıkça, sporun günlük yaşımın bir parçası olması ve öneminin anlaşılması itibariyle spor sakatlıkları denilen problemler de giderek artmaya başlamaktadır. Spor sakatlıkları denilen durum, spor yaparken bir takım zorlamalardan dolayı ortaya çıkan, kas iskelet sistemimizin bölümlerini ilgilendiren sıkıntılardır. Bunlar kas zedelenmesi veya kas ödemi şeklinde olabilmektedir ve genellikle kısa süreli istirahat ile geçebilmektedir.
Vücudumuzda en sık yaralanan bölge ise diz eklemimizdir. Özellikle performans isteyen sporlarda daha büyük zorlanmalarla karşımıza çıkan menisküs ve çapraz bağ yırtıkları da görülmektedir. Hatta bir takım düşmelerle ve yuvarlanmalarla oluşabilecek kemik kırıkları, eklem çıkıkları oluşabilmektedir. Dolayısıyla spor yaparken dikkat edilmediği takdirde bu gibi yaralanmalar ile karşılaşmak mümkündür.
Spor yaralanmasında dizimizde hangi problemler yaşanır?
Spor yaralanmalarında sıklıkla dizle ilgili problemler yaşanmaktadır. Diz ekleminde en çok gördüğümüz yaralanma tipi menisküs ve çapraz bağ yırtıklarıdır.
Menisküs; iki yarım ay şeklinde, dizin içinde iki kemiği birbirinden ayıran bir yastık (süspansiyon) gibidir. Zamanla menisküs dokusunda bir miktar bozulma, zorlanma ve yırtılma görülmektedir. Bu durumda dizde şişlik meydana gelmektedir. Sürekli geçmeyen ağrılar hatta takılmalar meydana gelebilmektedir. Böyle durumlarda da tedavi gerektirmektedir. Tedavisi ise Artroskopi denilen yöntemle, dizin içi açılmadan kamerayla girilerek, yırtık olan bölge temizlenmektedir.
Menisküs yırtığı tedavi edilmezse ne olur?
Menisküs yırtığı tedavi edilmediği takdirde diz eklemine zarar verir. Dizdeki kıkırdaklar zamanla aşınır. Kireçlenme denilen dizdeki kıkırdağın bozulması ve artrit gibi ciddi problemler ortaya çıkmaktadır. Bunların tedavisi çok daha zordur.
Çapraz bağ yırtıkları daha çok kimlerde görülür?
Çapraz bağlar daha çok gençlerde görülmektedir. Çünkü gençler yüksek enerjili sporlar yaptığı için çok fazla bu sorunu yaşamaktadırlar. Çapraz bağ, dizimizin en önemli bağlarından biridir. Dizin duruşunu sağlamlığını ve sağa sola kaymasını engelleyen bir bağdır. Bu bağ olmadığı zaman dizimizde bir boşluk, boşalma ve zaman zaman şişlik hissedilmektedir. Yırtık sonrası spor yapmak mümkün olamamaktadır. Bunun da ameliyatının yapılması gerekmektedir. Çapraz bağ ameliyatı Artroskopik yöntemle yapılmaktadır. Hastanın kendisinden bir lif parçası alınarak çapraz bağ dokusu yapılmaktadır ve herhangi bir sıkıntı olmadan hayata devam edebilmektedir.
Spor yaralanmalarını yaşamamak için nelere dikkat edilmesi gerekir?
Sağlık taraması ile spora engel bir durumun olup olmadığı belirlenmelidir. Daha önceden bilinen sağlık problemi olanlar ise, spor yapmaya karar vermeden önce doktoruyla görüşmeli, riskli sporlar yapmamalıdırlar.
Yapılacak spor ile ilgili bilgi edinilmeli ve uygun giysi, ayakkabı ve malzeme kullanılmalıdır.
Temas veya yarışma sporuna başlamadan önce 15-20 dakika ısınma ve adaleleri germe egzersizleri yapılmalıdır.
Spor sırasında aşırı yorgunluk, çarpıntı,baş dönmesi gibi bulgular olunca, spora son verilmelidir.
Bilimselaraştırmalar, spor yaralanmalarını önleyici programlarla spor yaralanmalarının azaltılabileceğini göstermişlerdir.
Spor yaralanmalarında ilk yardım:
Spor yaralanmalarında ilk yardım olay yerinde yapılan işlemdir. Yaralanan sporcuuygun bir şekilde spor alanı dışına alınmalıdır (sedye ile taşınma gibi).
Yaralanan bölge istirahat pozisyonuna alınır ve ödem gelişmemesi için hemen buz tedavisine başlanmalıdır. Buz direk cilt ile temas etmemeli, 10-15 dakika süre ile uygulanmalıdır. Buz tedavisi 2 saat ara ile günde 5-6 kez uygulanabilir. Daha sonra yaralanan bölgeye göre bandaj ile kompresyon veya atel uygulanmalı özellikle alt ekstremite yaralanmalarında bacak yükseğe (kalp seviyesine) kaldırılmalıdır.
İlk yardımdan sonra yaralanan sporcuuygun bir merkeze götürülerek, Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı tarafından muayene edilmelidir.
Spor yaralanması olan bölgede ağrı,şişlik, hareket kısıtlılığı, sıyrık, morluk gibi belirtiler görülebilir.